Suy thoái (tiếng Anh: Recession) là một thuật ngữ kinh tế vĩ mô căn bản. Thuật ngữ này được sử dụng rất phổ biến và hay được nhắc tới trong thời gian gần đây.
Những dấu hiệu ở một nền kinh tế suy thoái
Một nền kinh tế suy thoái có thể được nhận thấy nhờ vào một số dấu hiệu cơ bản như sau:
Chính sách về lãi suất sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế nói chung của một quốc gia. Các chuyên gia kinh tế thường dựa vào đường cong lãi suất để phát hiện tín hiệu của một cuộc suy thoái.
Nguyên nhân gây ra suy thoái kinh tế là gì?
Một số nhà kinh tế học quan niệm rằng các yếu tố ngoại sinh như thời tiết, chiến tranh, giá dầu… là nguyên nhân chính gây ra suy thoái kinh tế trong ngắn hạn. Mặt khác, các học giả theo thuyết tiền tệ lại cho rằng chính sự quản lý tiền tệ yếu kém của chính phủ mới là nguyên nhân chính gây ra sự suy thoái.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, đa số mọi người đều thống nhất rằng nguyên nhân gây ra suy thoái là bởi cả những yếu tố nội sinh theo chu kỳ và những cú sốc ngoại sinh.
Các cuộc suy thoái kinh tế thế giới
Trong lịch sử có nhiều cuộc suy thoái kinh tế, thậm chí đại suy thoái xảy ra, gây ảnh hưởng trên diện rộng và để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng mà mất nhiều năm sau mới khắc phục được.
Gần đây nhất là cuộc đại suy thoái hay khủng hoảng kinh tế 2009. Dấu hiệu giảm tốc độ tăng trưởng kinh tế đã bắt đầu xuất hiện từ 2007, kéo dài tới 2009. Tới giữa năm 2009 mới bắt đầu có dấu hiệu phục hồi.
Ngoài ra, còn một số cuộc suy thoái kinh tế đáng chú ý khác như:
Trên đây là những thông tin cơ bản về nguyên nhân, dấu hiệu và ảnh hưởng của suy thoái kinh tế. Không chỉ ảnh hưởng tới một lĩnh vực cụ thể nào, suy thoái khiến mọi ngành nghề, lĩnh vực kinh tế đều bị ảnh hưởng xấu. Tuy nhiên vẫn có những lĩnh vực bị ảnh hưởng ít, không đáng kể.
Nền kinh tế thế giới hiện nay đang bị ảnh hưởng sau đại dịch và xung đột Nga – Ukraine. Chứng khoán VINA hy vọng những thông tin này có thể giúp nhà đầu tư hiểu rõ về suy thoái kinh tế là gì và tìm ra danh mục đầu tư phù hợp trong bối cảnh hiện nay.
Bạn từng nghe đến nhưng chưa hiểu rõ suy thoái kinh tế là gì? Bạn cần được giải đáp cho thắc mắc suy thoái kinh tế nên làm gì? SSBM Việt Nam sẽ giúp bạn qua bài viết sau đây.
Khái niệm suy thoái kinh tế
Suy thoái kinh tế (tiếng Anh: Economic downturn) được hiểu là sự tụt giảm về các hoạt động kinh tế kéo dài trong nhiều tháng liên tiếp của một quốc gia.
Suy thoái kinh tế còn có thể nhìn thấy khi tốc độ tăng trưởng kinh tế có giá trị âm trong vòng hai quý trở lên, tức có thể hiểu là sự giảm sút của chỉ số GDP – tổng sản phẩm quốc nội thực tế trong khoảng thời gian trên 6 tháng liên tiếp.
Ảnh hưởng của suy thoái kinh tế
Những lĩnh vực bị ảnh hưởng khi suy thoái kinh tế là gì? Khi nền kinh tế đang trong tình trạng suy thoái, hầu hết mọi lĩnh vực, ngành nghề đều chịu ảnh hưởng không tốt:
Nguyên nhân xảy ra suy thoái kinh tế
Nhiều tranh cãi nổ ra xung quanh việc xác định đâu là nguyên nhân dẫn tới suy thoái kinh tế. Tuy nhiên đều thống nhất rằng, suy thoái kinh tế diễn ra do cả nguyên nhân từ bên trong và từ bên ngoài hay từ cả yếu tố chủ quan và khách quan.
Theo các nhà kinh tế học thuộc chủ nghĩa Keynes, tình trạng suy thoái của nền kinh tế chủ yếu do các nguyên nhân bên ngoài như chiến tranh, thời tiết và giá dầu (giá nhiên liệu). Tất cả các yếu tố này đều tác động khiến nền kinh tế suy thoái hoặc tăng trưởng trong ngắn hạn.
Với trường phái kinh tế học Áo, suy thoái kinh tế xảy ra chủ yếu do cung tiền tệ tăng gây ra tình trạng lạm phát. Họ cũng cho rằng, suy thoái là một chu kỳ kinh tế tất yếu phải xảy ra theo cơ chế tự nhiên để sửa chữa lại việc sử dụng các nguồn lực kinh tế không hiệu quả trong thời kỳ tăng trưởng trước đó.
Sự quản lý tiền tệ yếu kém của chính phủ là nguyên nhân gây suy thoái kinh tế theo quan điểm của các học giả theo thuyết tiền tệ. Những thay đổi về cơ cấu kinh tế chỉ là nguyên nhân thứ yếu mà thôi.
Suy thoái kinh tế nên làm gì?
Có thể thấy rằng khi một nền kinh tế suy thoái, toàn bộ thị trường đều bị ảnh hưởng, có nghĩa là mọi cá nhân, tổ chức đều sẽ bị thiệt hại dù ít hay nhiều. Mặc dù khủng hoảng kinh tế làm hạn chế sự đa dạng của các kênh đầu tư, nhà đầu tư vẫn có thể cân nhắc các hướng đầu tư như sau:
Ảnh hưởng của suy thoái kinh tế là gì?
Khi nền kinh tế bị rơi vào giai đoạn suy yếu, toàn bộ thị trường đều chịu tác động tiêu cực, cụ thể có thể điểm đến một số kịch bản sau:
Lượng tiêu thụ dầu mỏ quyết định rất lớn đến tình hình tăng trưởng kinh tế của mỗi quốc gia. Khi kinh tế suy thoái, nhu cầu về dầu mỏ ít lại, báo hiệu cho sự đình trệ của toàn bộ nền kinh tế. Điều này cũng làm cho hoạt động sản xuất bị gián đoạn, hoạt động giao thương bị ùn tắc…
Thắt chặt điều kiện tín dụng
Một dấu hiệu khác cho thấy sự suy thoái kinh tế là khi điều kiện vay vốn trở nên khó khăn, nhất là đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Các ngân hàng thắt chặt chính sách cho vay do rủi ro tiềm ẩn trong tương lai của những khoản vay đó. Việc khảo sát, thăm dò ý kiến chuyên viên ngân hàng hoặc phân tích chỉ số điều kiện tín dụng là những yếu tố quan trọng để đánh giá một nền kinh tế đang hưng thịnh hay suy thoái.
Về phía quốc gia, tình trạng thiếu hụt nguyên vật liệu khiến chính phủ bắt buộc phải đi vay ở các quốc gia khác, trong thời gian dài nền kinh tế không có chuyển biến tốt sẽ gây ra nợ xấu.
Về phía cá nhân, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng, lương trả cho người lao động thấp trong khi lạm phát cao sẽ làm tăng nguy cơ nợ xấu cá nhân.
Suy thoái kinh tế ngành nào hưởng lợi?
Có thể thấy, khi nền kinh tế suy thoái, cung và cầu đều sụt giảm, tất cả các ngành nghề đều bị ảnh hưởng do không đủ nguyên liệu sản xuất, không bán được hàng, giảm doanh thu… Tuy nhiên vẫn có những lĩnh vực không thể cắt giảm hoàn toàn cho dù kinh tế kiệt quệ đến đâu. Đó chính là y tế và năng lượng.
Trong khi chỉ số các ngành đều đỏ lửa trên bảng điện thì số liệu của ngành y tế và năng lượng lại ít có sự sụt giảm, đứng im hoặc xanh. Vì là lĩnh vực đặc thù không thể cắt giảm nên các doanh nghiệp y tế và năng lượng không chịu ảnh hưởng nặng nề do suy thoái.
Như vậy, kinh tế suy thoái thì nên đầu tư gì? Trong điều kiện kinh tế suy thoái, mọi người đều thu hẹp hoặc cắt giảm đầu tư, vẫn có một số lĩnh vực hưởng lợi, nhà đầu tư nên cân nhắc như sau:
Vàng luôn là kênh đầu tư an toàn
Vàng luôn là loại tài sản có tính rủi ro thấp và ít biến động, do đó rất được ưa chuộng khi tình trạng suy thoái kinh tế diễn ra.
Tính ổn định cùng khả năng tăng trưởng bền vững về giá trị trong dài hạn khiến cho bất động sản trở thành lựa chọn hàng đầu của nhiều nhà đầu tư.
Dấu hiệu suy thoái kinh tế là gì?
Nền kinh tế suy thoái thường có dấu hiệu gì? Làm thế nào để nhận biết? Dấu hiệu nhận biết suy thoái kinh tế có rất nhiều, tuy nhiên chúng không xuất hiện đồng loạt trong tất cả các kiểu suy thoái. Dưới đây là những dầu hiệu thường gặp nhất.
Đường cong lãi suất trái phiếu Yield Curve được nhiều nhà kinh tế sử dụng để dự đoán suy thoái kinh tế. Đây là đường cong thể hiện các mức lãi suất khác nhau của các khoản vay giá trị ngang nhau và kỳ hạn khác nhau. Lạm phát đã khiến đường cong này thay đổi, cụ thể:
Ví dụ: Cuộc suy thoái kinh tế Mỹ gần đây nhất thể hiện rõ rệt qua đường cong lãi suất trái phiếu có dầu hiệu đảo ngược, tăng trưởng kinh tế giảm. Nguyên nhân là do lạm phát tăng nhanh, lãi suất trái phiếu ngắn hạn lại cao hơn lãi suất trái phiếu dài hạn.
Khi nền kinh tế suy thoái, dấu hiệu dễ nhận thấy nhất là thay đổi trong hoạt động tín dụng, cụ thể là hoạt động các ngân hàng. Chính sách cho vay được thắt chặt, điều kiện cho vay khó khăn hơn. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp khó khăn hơn trong việc vay vốn.
Các ngân hàng làm như vậy vì họ nhận thấy những rủi ro cao của khoản vay trong tương lai trong điều kiện nền kinh tế suy thoái. Khi đó, những doanh nghiệp vừa và nhỏ chịu ảnh hưởng nhiều nhất, không đủ vốn duy trì hoạt động, số lượng khách hàng giảm, hoạt động kinh doanh gặp khó khăn, thậm chí đình trệ và phá sản.
Trong hoàn cảnh nền kinh tế suy thoái, vật giá leo thang, xung đột và chiến tranh xảy ra, tâm lý mọi người sẽ dè dặt hơn trong việc chi tiêu và đầu tư. Thời gian dài, nhu cầu thị trường sẽ giảm, ảnh hưởng xấu tới tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp.
Suy thoái kinh tế khiến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp gặp khó khăn. Lúc này, việc cắt giảm nhân viên, giảm lương có thể được áp dụng. Số lượng người thất nghiệp tăng lên, lương giảm mà chi tiêu tăng do lạm phát khiến nguy cơ nợ xấu gia tăng.
Nợ xấu không dừng lại ở cá nhân mà còn có thể xảy ra với Chính phủ. Tình trạng thiếu vốn, thiếu nguyên liệu sản xuất khiến Chính phủ phải đi vay của quốc gia khác. Nếu nền kinh tế không chuyển biến tốt thì khoản vay này sẽ trở thành nợ xấu của quốc gia.
Nền kinh tế phát triển không tốt, các doanh nghiệp phải thu hẹp hoạt động sản xuất. Điều này dẫn tới tình trạng cắt giảm người lao động, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao. Số lượng người hưởng trợ cấp thất nghiệp vì thế mà gia tăng. Đây đều là các biểu hiện của sự suy thoái của kinh tế.
Nếu tình trạng người lao động bị giảm lương gia tăng, các công ty không tuyển thêm lao động trong thời gian dài, thu nhập của người dẫn sẽ giảm. Khi đó kéo theo GDP quốc nội giảm. Đây là mầm mống của một cuộc suy thoái kinh tế sắp xảy ra.
Ngoài 5 yếu tố trên, khi xác định nền kinh tế có bị suy thoái hay không còn dựa vào 2 chỉ số sau:
